Núi Lửa - Khám Phá Bí Ẩn Đằng Sau Những Dòng Dung Nham

Núi lửa với những dòng dung nham đỏ rực khẳng định sức mạnh khôn lường ẩn sâu dưới lòng Trái Đất. Chúng âm ỉ hàng triệu năm và một khi phun trào có thể hủy diệt sự sống xung quanh với mức độ khủng khiếp. Cùng Radar Thời Tiết khám phá bí ẩn về hiện tượng thiên nhiên này qua nội dung bài viết.

Tổng quan về núi lửa

Núi lửa hay Volcano hiểu đơn giản là một ngọn núi có thể phun ra dung nham đỏ rực, khiến mọi thứ xung quanh bị tàn phá nghiêm trọng. Chúng kết nối lòng đất với bề mặt của Trái Đất, bên trong có dòng magma cùng khí nóng thoát ra sau hàng triệu năm được tích tụ lại

Núi lửa là gì? Một cấu trúc địa chất hình thành bởi khí, magma và tro bụi thoát ra từ buồng dung nham nằm dưới lòng đất. Sau đó di chuyển qua các khe nứt hay miệng để phun trào ra bên ngoài. Quá trình này tạo ra lớp đất đá cùng dung nham tích tụ thành ngọn núi nhiều hình thù khác nhau.

Cấu tạo của núi lửa

Tuy có nhiều Volcano trên hành tinh này thế nhưng về cơ bản cấu tạo của chúng đồng nhất. Bắt đầu từ kho chứa dung nham cho đến đỉnh núi cao hùng vĩ.

Bên trong lòng đất

Cấu tạo bên trong gồm 3 yếu tố chính bên dưới đây:

• Buồng Magma hay Magma Chamber được ví như bộ não của núi lửa. Chúng giống một hồ chứa ngầm với rất nhiều dung nham lỏng nóng chảy. Buồng nằm sâu tới vài km dưới lòng đất, áp suất tích tụ lớn trước khi phun trào. Kích thước buồng thường khác nhau ở từng dạng núi lửa.
• Ống dẫn hay Conduit/Vent, một đường hoặc có thể là khe nứt magma từ buồng di chuyển về phía trên. Ống dẫn là kênh vận chuyển của Volcano, và thông thường số lượng nhiều, tạo ra các miệng phun nhỏ hơn.
• Khe nứt hay Fissures: Nơi đây phun trào dung nham tạo thành dòng chảy trải rộng trên một diện tích khá lớn. Một yếu tố hình thành nên các cao nguyên bazan.

Cấu tạo bên ngoài

Cái mà con người nhìn thấy đó chính là cấu tạo bề mặt của Volcano, xây dựng qua hàng ngàn thậm chí là triệu năm.

• Miệng – Crater: Hình dạng như một lòng chảo hình tròn hoặc bầu dục, nằm ở đỉnh, đôi khi là sườn núi. Kích thước miệng dao động trong khoảng vài chục cho đến vài km. Một vài miệng lớn dễ dàng khiến buồng magma lún sụt, chúng được gọi là Caldera.
• Nón - Volcanic Cone: Cấu trúc đặc trưng như hình một chiếc nón, chúng tạo bởi sự tích tụ liên tục các lớp dung nham khi đông đặc, mảnh đá hoặc tro bụi sau từng lần phun trào. Hình dáng nón phần lớn phụ thuộc vào vật liệu cũng như kiểu phun.
• Miệng phun phụ - Parasitic Cones: Thi thoảng magma thoát ra không chỉ riêng đỉnh chính. Chúng có thể tạo bởi các vết nứt trên sườn tạo ra nón phụ nhỏ hơn.
• Dòng phun khác: Ngoài ra núi lửa bề mặt ngoài còn có dòng dung nham, dòng chảy Pyroclastic, tro và khí.

Núi lửa phun trào như thế nào?

Không ít người quan tâm đến vấn đề địa lý thường thắc mắc phun trào núi lửa là gì? Thực tế hiện tượng thiên nhiên này cực kỳ đáng sợ và xảy ra theo chuỗi giai đoạn phức tạp. Nội dung radarthoitiet.com chia sẻ bên dưới giúp bạn hình dung khách quan về quá trình phun trào.

Magma tích tụ và áp suất tăng cao

Hầu hết các hiện tượng núi lửa phun ra đều bắt nguồn từ nguyên nhân đá nóng chảy nằm sâu bên trong lòng đất.

• Hình thành magma: Chúng sẽ được tạo ra bởi các độ sâu khác nhau ngay trong lớp manti cùng vỏ trái đất. Khi ấy nhiệt độ cùng áp suất đủ lớn khiến đá tan chảy. Phần lới ranh giới mảng kiến tạo là nơi xảy ra hiện tượng này hoặc cũng có thể ở điểm nóng do manti dâng lên.
• Di chuyển lên buồng: Vì nhẹ hơn đá nên Magma sẽ dâng lên thông qua các vết nứt hay khe hở ở vỏ trái đất. Tích tụ trong khoang ngầm và được gọi là buồng, độ sâu từ vài mét tới vài chục km ở dưới bề mặt. Buồng thuộc kích thước lớn, bên trong chứa tới hàng chục km vật chất nóng chảy.
• Áp suất tăng cao: Magma được bơm vào buồng và khi ấy thể tích vượt trội. Các loại khí hòa tan bên trong chủ yếu là sulfur dioxide, hơi nước và carbon dioxide. Chúng tách ra khỏi dung dịch do áp suất đang giảm. Bóng khí tích tụ đồng thời tạo ra áp lực khổng lồ tác động tới buồng và các ống dẫn.

Núi lửa trước khi phun trào

Dấu hiệu cảnh báo cực kỳ rõ rệt và các nhà khoa học thường sẽ dùng những công cụ chuyên dụng để theo dõi liên tục.

• Địa chấn: Magma khi ấy sẽ di chuyển từ lòng đất làm xuất hiện các trận động đất nho nhỏ. Cường độ và tần suất tăng theo thời gian, vị trí chấn tiêu cũng thay đổi, dấu hiệu cảnh báo magma dâng trào.
• Biến dạng: Khi buồng phình to là lúc lớp đất đá phía trên biến dạng, mặt đất dịch chuyển. Những thiết bị GPS hay Radar vệ tinh phát ra thay đổi kể cả nhỏ nhất.
• Khí thải: Thành phần và một lượng lớn khí thoát ra từ khe nứt trên núi lửa. Sự gia tăng đột ngột của SO2 cảnh báo mạnh mẽ.
• Nhiệt độ: Lúc này nhiệt độ nước suối, đất hay hồ miệng núi tăng lên rất cao. Phần lớn do tiếp cận của magma nóng.

Giai đoạn phun trào

Hoạt động này có thể diễn ra theo nhiều kiểu khác nhau, bắt đầu từ nhẹ nhàng cho đến khi bùng nổ. Phần lớn phụ thuộc vào độ nhớt magma và khí hòa tan.

• Dung nham phun trào: Mắc ma bazan có hàm lượng khí thấp dễ dàng thoát ra. Dung nham nóng chảy từ miếng hay khe nứt trên sườn tạo thành các dòng. Chúng di chuyển khá chậm cho phép mọi người xung quanh núi lửa dễ dàng sơ tán. Sức lực của dung nham dễ dàng nhấn chìm nhà cửa hay các cơ sở hạ tầng.
• Bùng nổ dòng phun: Mắc ma silic chứa nhiều khí, rất nhớt vì vậy tạo nên dòng bùng nổ khủng khiếp. Khi kẹt bên trong tạo ra áp suất siêu lớn. Nếu phun lên áp suất sẽ giảm đột ngột và bong bóng khí nở cực nhanh, phá vỡ thành mảnh vụn.

Những lợi ích cùng hệ quả của núi lửa

Trên thực tế hiện tượng thiên nhiên này có tới hai mặt lợi và hại song hành cùng với nhau. Bạn sẽ hiểu rõ bản chất của Volcano khi theo dõi nhận định dưới đây.

Lợi ích từ núi lửa

Phải nói rằng quá trình này một khi diễn ra có sức công phá lớn nhưng đem lại không ít lợi ích cho thiên nhiên.

• Đất đai trở nên màu mỡ hơn: Các lớp tro bụi hay dung nham khi nguội sẽ phân hủy. Chúng hòa với đất và làm phì nhiêu, vi chất và khoáng chất tăng đáng kể. Những vùng nông nghiệp xung quanh thường tận dụng lợi thế để phát triển bền vững.
• Khoáng sản quý hiếm xuất hiện: Sau quá trình phun trào hình thành nên mỏ khoáng sản có giá trị cao. Vàng, lưu huỳnh, đồng, bạc,…liên tiếp xuất hiện. Chúng trở thành nguồn tài nguyên quan trọng cho thương mại hay công nghiệp.
• Hình thành cảnh quan: Núi lửa tạo ra hồ miệng núi xanh biếc, cao nguyên dung nham kỳ vĩ.
• Cung cấp năng lượng địa nhiệt: Quả thực ở đây tạo ra địa nhiệt cực kỳ dồi dào, cung cấp điện sạch rất thân thiện môi trường. Không ít quốc gia tận dụng lợi thế này để khai thác địa nhiệt.

Hệ quả tàn phá

Dù có lợi thế tuy vậy hiện tượng núi lửa mang lại nhiều hệ lụy khôn lường như:

• Môi trường tàn phá nghiêm trọng: Những vụ phun trào lớn dễ dàng phá hủy đường, nhà, cầu, đất nông nghiệp,…Dung nham lan diện rộng thiêu rụi mọi thứ xuất hiện trên đường đi làm thay đổi địa hình.
• Thiệt hại về người: Khi phun trào, Volcano dễ dàng cướp đi sinh mạng của nhiều người nếu không kịp sơ tán. Trên thế giới không ít vụ thiệt hại lớn lên đến hàng chục nghìn người phải bỏ mạng.
• Tro bụi cùng khí độc phát tán nhiều: Sức khỏe hô hấp và đời sống sinh hoạt của con người ảnh hưởng không nhỏ sau mỗi vụ phun trào. Khí độc như SO₂, CO₂ gây ảnh hưởng xấu tới thảm thực vật và động vật.

Lời kết

Không thể phủ nhận núi lửa là một phần thiết yếu trong hành tinh xanh, lợi ích và rủi ro luôn song hành. Việc hiểu rõ về chúng giúp cho bạn mở mang nguồn kiến thức hữu ích về thiên nhiên, nhìn nhận cuộc sống khách quan. Theo dõi radarthoitiet.com để biết tất về khí hậu và các hiện tượng tồn tại trên Trái Đất.